Του Ανδρέα Ρικάκη.
Την διαβάσαμε, εμείς οι παλαιότεροι, την «
Άννα Καρένινα» του Τολστόι. Τότε. Αφού όμως πρώτα την είχαμε ταυτίσει με την Βίβιαν Λη στη φερώνυμη ταινία του Ζυλιέν Ντυβιβιέ (1948). Αργότερα θα φτάσει η… παλαιότερη «Άννα» του Κλάρενς Μπράουν με ηρωίδα την Γκρέτα Γκάρμπο (1935), αν δεν με απατά η μνήμη μου στην Κινηματογραφική Λέσχη στο σινεμά Άστυ. Και μόλις τελευταία – με αφορμή την “μπαλετική” «Άννα Καρένινα» των Τομ Στόπαρντ – Τζο Ράιτ – Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι (περί του οποίου παρακάτω) με την Κίρα Νάιτλι – στον Οδηγό Ταινιών Χάλλιγουελ ανακαλύπτω ότι προϋπήρξε μία Καρένινα-Γκάρμπο, βωβή (1924), με συμπρωταγωνιστή τον Τζον Γκίλμπερτ και τίτλο του φιλμ… «Love»! Και κάπου πέρασε στα ψιλά μία «Άννα Καρένινα του Λέοντος Τολστόι» του αγνώστου μου Μπέρναρντ Ρόουζ με την Σοφί Μαρσώ (1997). Από κριτικό του Variety σχολιάστηκε ως “στυλ Κλασικών Εικονογραφημένων, άνευ πάθους”.
Στον χορευτικό κόσμο, η μεγάλη Μάγια Πλισέτσκαγια δοκίμασε τις χορογραφικές της ικανότητες στο Μπολσόι με μία «Άννα Καρένινα» στην οποία η 47χρονη μπαλαρίνα θα έμοιαζε περισσότερο σαν μαμά του Βρόνσκυ. Με μουσική του συζύγου της ντίβας Ροντιόν Σεντρίν, το σοβιετικό αυτό χοροθεατρικό πόνημα είδαμε με το Μπαλέτο της Λιθουανίας και την ίδια αυτοπροσώπως στο παλιό “μεγάλο” Φεστιβάλ Αθηνών (Ηρώδειο 1983). Εκτιμήσαμε τα κοστούμια της αδιαμφισβήτητης σταρ από τον… Πιερ Καρντέν! Και η Μάγια είχε πατήσει αισίως τα 58. Παραλίγο… γιαγιά του Βρόνσκυ! (Θα μου πείτε: η Ουλάνοβα χόρεψε την κινηματογραφική Ιουλιέτα της το 1954 στα 44 της – και πώς φαινόταν η ηλικία στα λάθος πρώτα πλάνα. Και μήπως η Μάργκο Φοντέιν; Το 1966, μία Ιουλιέτα στα… 47 της!) Παρεμπιπτόντως, η Μάγια χαρακτήρισε το μπαλέτο της «Λυρικές Σκηνές σε 3 πράξεις». Λίγο αργότερα, ο Ντιμίτρι Πάρλιτς (γνωστός στην Αθήνα από δουλειές του με την ΕΛΣ) θα χορογραφήσει μία «Καρένινα» στο Βελιγράδι (1973) και ο Αντρέ Προκόφσκι στο Μπαλέτο της Αυστραλίας (1979) με μουσική Τσαϊκόφσκι. Ένας ακόμη Ρώσος, ο θεωρούμενος “πρωτοποριακός” και “επαναστατικός” από τα Σοβιέτ και μετα-Σοβιέτ χοροτεκταινόμενα Μπόρις Άιφμαν ή Έιφμαν, ταράζει τα χορευτικά ύδατα με μία «Ερυθρά Ζιζέλ» που έφτασε στο Μέγαρο Μουσικής (2009). Όμως, μεγάλη επιτυχία υπήρξε η δική του «Άννα Καρένινα» που παρουσιάστηκε και αυτή στο Μέγαρο (2011). Έγραφα τότε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» (4/3/11): “Η αφήγηση κατέληξε σε ένα ερωτικό ιψενικό τρίγωνο, η ιστορία μιας μοιχαλίδας παγιδευμένης στη δίνη του σεξ με ένα νεότερό της άνδρα… Πολύ πιο κοντά στο ύφος του συγγραφέα, της κοινωνίας της εποχής και στους χαρακτήρες των πολλών ηρώων ήταν η έκδοση της Πλισέτσκαγια, όμως εκεί είχαμε ένα πεπερασμένο μετασοβιετικό χοροθέατρο, ενώ εδώ ένα μοντέρνο νεοκλασικό Theatre Ballet. Όπου πριν και πάνω απ’ όλα, πρώτο ρόλο έπαιζε ο χορός. Και τι χορός!”
Και ξάφνου, να που από την Αγγλία μάς έρχεται μια νέα κινηματογραφική έκδοση της γνωστής ιστορίας, στην οποία κύριο ρόλο δεν παίζει μόνον ο σεναριογράφος (Τομ Στόπαρντ) και ο σκηνοθέτης (Τζο Ράιτ), αλλά και ο χορογράφος βελγο-μαροκινός Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι. Από όσα διάβασα σε σχόλια και κριτικές στα έντυπά μας, πουθενά δεν αναφέρεται το όνομα του διάσημου, εκλεκτού και πρωτοπόρου χορογράφου που είχαμε τη μεγάλη τύχη να συναντήσουμε δύο φορές στο πολύτιμο Διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού της Καλαμάτας. Και, όμως, πολλοί χαρακτήρισαν το φιλμ και σαν μπαλέτο και σαν όπερα. Ο Δ. Μπούρας στην «Καθημερινή» πάλι (17/2/13) σχολιάζει: “Σχηματικά θα μπορούσαμε να περιγράψουμε την «Άννα Καρένινα» των Στόπαρντ και Ράιτ σαν μία ελλειπτική τροχιά από το μπαλέτο στην όπερα…” Δεν ήταν μόνο το εκτυφλωτικό μεγάλο βαλς της γνωριμίας Άννας-Βρόνσκυ, οι σκηνές στους αγρούς και στα τραπέζια με τα πλήθη που αναφέρονταν άμεσα σε “χορογραφία”, ήταν η γενικότερη αίσθηση ότι ο χορογράφος μάλλον παρά ο σκηνοθέτης είχε επιμεληθεί τις κινήσεις και στάσεις κορμών, χεριών και κεφαλών (επί το γαλλικότερον, η ορολογία στο μπαλέτο είναι la tenue ή la posture, les ports-de-bras, les ports-de-tête). Και το εκθαμβωτικό αποτέλεσμα σε αυτή την καθοριστική, όσο και υπέροχη, “μπαλετική” «Άννα Καρένινα» θα επιβράβευε σίγουρα και ο ίδιος ο μέγας γεννήτοράς της.
