της Μαρίζας Ντεκάστρο.
Δεν πρόκειται για τους ήρωες του Λουίτζι Πιραντέλο, αλλά για ένα γουρούνι, ένα τέρας, μια νεράιδα, ένα σκυλί, ένα πουλί κι έναν κακό. Αυτά είναι τα πρόσωπα στο πρωτότυπο βιβλίο για μικρά παιδιά Ένα βιβλίο χωρίς τίτλο του Hervé Tullet (απόδ. Θεόφιλος Μπαχτσεβάνης, Εκδ. Νεφέλη). Πονηρούτσικος τίτλος που δημιουργεί αμέσως περιέργεια και στον πιο αδιάφορο αναγνώστη.
«Τα παιδιά τα ξέρουν όλα (με τον τρόπο τους και στο επίπεδό τους, προσθέτουμε εμείς) και δεν έχουν προκαταλήψεις. Καταλαβαίνουν τα πάντα και για να επικοινωνήσεις μαζί τους έχεις στη διάθεσή σου πολλά εργαλεία. Όσο πιο μικρά είναι τόσο το καλύτερο. Αρκεί να τους δώσεις κάτι λίγο για να τ’ απογειώσεις! Μπορεί να είναι μια αβεβαιότητα όπως στο Βιβλίο χωρίς τίτλο…». Έτσι περιγράφει τη δουλειά του ο βραβευμένος συγγραφέας-εικονογράφος Hervé Tullet στο δεύτερο βιβλίο του που κυκλοφόρησε από την Νεφέλη. Το βιβλίο λοιπόν δεν είναι τελειωμένο. Είναι ένα βιβλίο ‘σε εξέλιξη’ όπου η ιστορία του δομείται σιγά-σιγά από τους αναγνώστες.
Ο Tullet αφήνει τη φαντασία του ελεύθερη και αφηγείται με λίγα λόγια και εικόνες πώς ένα κάποιο ερέθισμα μπορεί να γίνει βιβλίο: δίνει μια αφετηρία, μερικούς ήρωες και δείχνει έξυπνα πώς ξεδιπλώνονται οι ιδέες. Οι σελίδες μοιάζουν με τα προσχέδια του καλλιτέχνη στο μυαλό, και φυσικά στο χαρτί: σχηματικές φιγούρες, χρώματα, κουβέντες για τη συνέχεια και πρόσωπα που θα αποκτήσουν μορφή, χαρακτήρα και τελικά μία ιστορία από το πενάκι του συγγραφέα αλλά και των αναγνωστών. Όμως, για ποια ‘ιστορία’ μιλάμε; Αυτήν που έχει στο μυαλό του ο συγγραφέας; Αυτήν που επινοούν οι αναγνώστες; Και πόσες ιστορίες μπορούν να γραφτούν με έξι ήρωες; Πολλές, πάρα πολλές! Στην πραγματικότητα λοιπόν ο δημιουργός φανερώνει τα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε οι ιδέες να καταλήξουν κάπως σε μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος ενώ ταυτόχρονα το όλον είναι ανοιχτό και μπορεί να λοξοδρομήσει προς κάθε κατεύθυνση ανάλογα με εκείνους που θα πάρουν μέρος στη συγγραφή του βιβλίου.
Στα μικρά παιδιά αρέσει αυτό το παιχνίδι της φαντασίας και της δημιουργικότητας γιατί είναι απίστευτα διασκεδαστικό αφού συνέχεια τίθεται με φυσικότητα το: και μετά, τι έγινε; Αντί λοιπόν να εξηγήσει ο συγγραφέας πώς γράφεται μια ιστορία, βάζει τον αναγνώστη σ’ αυτή τη συνθήκη και τον κάνει συνδημιουργό.
Είναι φανερό πώς η διαδραστικότητα που υποστηρίζει ο Tullet με το έργο του δύσκολα παίρνει μορφή σε άλλου τύπου βιβλία, όπως τα μυθιστορήματα για παράδειγμα, όπου η συνομιλία με τους αναγνώστες ακολουθεί άλλες διαδρομές. Ωστόσο το Βιβλίο χωρίς τίτλο εικονογραφεί με ακρίβεια την άποψη, που κερδίζει συνεχώς έδαφος, ότι πολλά βιβλία για παιδιά μπορούν να τα μοιράζονται αναγνώστες οποιασδήποτε ηλικίας.
*********
Όσο κι αν ετούτη η δύσκολη συγκυρία για το βιβλίο μας έχει προσγειώσει και μας έχει κάνει ρεαλιστές, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οφείλουμε πολλά στους μικρούς εκδοτικούς οίκους. Εκδόσεις όπως η Νεφέλη, το Κόκκινο, το Καλειδοσκόπιο, ο Επόμενος Σταθμός, καθώς και ο καταξιωμένος σε άλλο χώρο Ίκαρος, δεν εκδίδουν ‘…………’ βιβλία για να συντηρήσουν τις ακριβές ή τις δύσκολες εκδόσεις τους. Αντίθετα ξανοίγονται και ρισκάρουν με ευφάνταστα βιβλία για παιδιά, διαφορετικά από τα συνήθη ως προς την αισθητική και τη σύλληψη του θέματος.
Θυμίζουμε και ξαναδιαβάζουμε:
Αριθμοί και χρώματα:
Hervé Tullet, Ένα βιβλίο παιχνίδι, εκδ. Νεφέλη
Βαδίζοντας στα ίχνη των φίλων του δέντρου περιπλανιόμαστε στη φύση και τις εποχές:
Emilie Vast, Ένα δέντρο μια φορά, εκδ. Κόκκινο
Η ψυχολογία και οι εφιάλτες ενός λυρικού καλλιτέχνη:
Δημήτρης Μπασλάμ, Τα παπούτσια του βαρύτονου, εκδ. Επόμενος Σταθμός
Όλος ο κόσμος σε πέντε αισθήσεις:
Isabel Minhos Martins , Όταν γεννήθηκα, Εκδ. Καλειδοσκόπιο
Αριθμητική και βιολογία:
Isabel Minhos Martins , Στο σπίτι μας, Εκδ. Καλειδοσκόπιο
Η ποίηση του Νίκου Εγγονόπουλου γίνεται παιχνίδι: Αλέξης Κυριτσόπουλος, Βεγγαλικά, εκδ. Ίκαρος
