Ένα παιδί μετρά τις λέξεις.

1
1044

 

 

Της Βίκυς Βασιλάτου-Σαρρή

 

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει ένα Αλφαβητάρι για παιδιά ηλικίας 5 έως 7 ετών και μια Αλφαβήτα για εφήβους; Φαινομενικά, ίσως κανένα. Ουσιαστικά όμως, πολλά.

Τα βιβλία της Ουρανίας Τουτουντζή και της Μάγιας Δεληβοριά έχουν ως αναγνωστικό στόχο παιδιά -ανεξαρτήτως ηλικίας- που έχουν ανάγκη -κι ας αντιδρούν, κι ας μη το παραδέχονται- από έναν υπομονετικό γονιό, έναν καλό ακροατή και σύμβουλο, έναν ευσυνείδητο δάσκαλο. Έναν ενήλικα, με άλλα λόγια, που θα τείνει μία χείρα βοηθείας χωρίς να κάνει το παιδί να νιώσει προβληματικό ή ανεπίδεκτο μαθήσεως.

Και τα δύο έχουν ως απώτερο στόχο να μάθουν στα παιδιά πώς να υπερπηδήσουν εμπόδια, που εμφανίζονται στο διάβα της πρώτης τους επαφής με τη γλώσσα και τη ζωή. Από τη μία, το Αλφαβητάρι γλυκαίνει τις πρώτες γλωσσικές τους γνωριμίες και από την άλλη, η Αλφαβήτα για εφήβους, χαλιναγωγεί τους δράκους που πυρπολούν τις πρώτες νεανικές τους ανησυχίες.

 

Και τα δύο, λειτουργούν ως ασπίδα για τα παιδιά. Μια ασπίδα που τα προφυλάσσει απέναντι στο άγνωστο, είτε διαβάζοντας και παίζοντας μαζί τους με τις λέξεις, τη γραμματική, τη μυθολογία, είτε δίνοντάς τους την ευκαιρία να συμφιλιωθούν με την καθημερινότητά τους, τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς τους.

Το Αλφαβητάρι και η Αλφαβήτα για εφήβους, αντικατοπτρίζουν (στους ενήλικες) τις δυσκολίες ενός παιδιού, ενώ δίνουν (στο παιδί) ένα πρόσφορο έδαφος και τα κατάλληλα πολεμοφόδια πρώτον για να τις υπερκεράσει και δεύτερον για να έρθει ενώπιος ενωπίω με τον ίδιο του τον εαυτό και να πάρει στα χέρια του την ίδια του τη ζωή. Το Αλφαβητάρι και η Αλφαβήτα για εφήβους, σαφώς και έχουν ως αποδέκτες παιδιά ηλικίας 5 έως 15 ετών, είναι όμως εξίσου πολύτιμα εργαλεία ορθής προσέγγισης τους από γονείς και δασκάλους. Και αυτό διότι τους φέρνουν αντιμέτωπους με την πραγματικότητα των παιδιών και τους θυμίζουν τα λησμονημένα παιδικάτα τους· μια περίοδο που η γνώση κρέμεται ακόμα άγουρη πάνω στο δέντρο της ζωής. Ευχής έργο λοιπόν είναι να «εκπαιδευτεί» και ο γονέας και ο δάσκαλος, για να «εκπαιδεύσει», στη συνέχεια, τα παιδιά με εποικοδομητικό και ποιοτικό τρόπο.

Σύμφωνα μάλιστα με την Ουρανία Τουτουντζή, για «να έχουν τα παιδιά μας μεγαλώνοντας μία καλή ποιότητα ζωής, ο ιδανικός τρόπος για να θέσουμε τις προϋποθέσεις γι’ αυτό είναι να τα μυήσουμε από τώρα στην καλή ποιότητα ζωής, μεριμνώντας ώστε να δώσουμε ποιότητα, θετικό περιεχόμενο και χαρά στα πρώτα τους βήματα στο μεγάλο ταξίδι της γνώσης που μόλις ξεκίνησαν». Ποιότητα, θετικό περιεχόμενο και χαρά. Τρία πολύ βασικά εισιτήρια για τα πρώτα βήματα ενός παιδιού με προορισμό τη γνώση, τη ζωή. Τρία στοιχεία που τα συναντά κανείς και στο Αλφαβητάρι και στην Αλφαβήτα για εφήβους.

Αλφαβητάρι

Η κοινωνιολόγος, διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου και διοργανώτρια των «Εργαστηρίων Αρχαίων Ελληνικών» για παιδιά του Δημοτικού, Ουρανία Τουτουντζή, έχοντας αγανακτήσει από «αυτά που δεν κάνει το εκπαιδευτικό μας σύστημα», καταφέρνει με το Αλφαβητάρι της να κάνει τη διαφορά μ’ ένα αμάλγαμα από παραδοσιακές αξίες και σύγχρονες μεθόδους εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας. Το αξιόλογο εγχείρημά της, καλεί το παιδί να ετοιμάσει βαλίτσες για ένα μυθολογικό ταξίδι που θα του διεγείρει τη δίψα για εξερεύνηση της φύσης, ενώ ταυτοχρόνως θα το υποδεχτεί στον μαγικό κόσμο των λέξεων, της γραμματικής και της μόρφωσης. Κάτι που θα το οδηγήσει να αποκτήσει τα αναγκαία όπλα για να έχει τη χαρά της γνώσης και το θάρρος της γνώμης του. Το γεγονός ότι το Αλφαβητάρι της Τουτουντζή είναι χωρισμένο σε ένα 1ο μέρος που περιλαμβάνει μία συστηματική μέθοδο για να μάθει το παιδί γραφή και ανάγνωση και, στη συνέχεια, σε ένα 2ο που συνδυάζει τις απαραίτητες γραμματικές γνώσεις με ιστορίες από τη μυθολογία για να προχωρήσει και προσχωρήσει το παιδί ακόμη περισσότερο στην ανάγνωση, είναι αναμφίβολα μια άρτια μέθοδος εκπαίδευσης ενός παιδιού του Νηπιαγωγείου ή της Α’ Δημοτικού.

Κακά τα ψέματα, τα πρώτα κείμενα που θα κρατήσει στα χέρια του και θα αναγνώσει ένα παιδί, είναι κι εκείνα που θα του ξυπνήσουν είτε την αγάπη είτε το μίσος για τη γλώσσα και τη μάθηση. Η αληθινή παιδεία έχει ανάγκη -ιδίως σε τόσο μικρές ηλικίες- να συνδυάζεται και με παιχνίδι. Τι καλύτερο λοιπόν από το να παίξει και να διασκεδάσει μαθαίνοντας; Τι καλύτερο από το να εμβαθύνει στην ελληνική γλώσσα και να βάλει σωστά τους τόνους, χωρίς να χρειαστεί να ανέβουν οι τόνοι;

Επιπροσθέτως, αξίζει να σημειωθεί, ότι τα κείμενα που επιλέγει η Τουτουντζή, δεν είναι παιδιάστικα. Έχουν επίπεδο, καλλιεργούν την περιέργεια και τη φαντασία τού παιδιού. Διαβάζοντάς τα και λύνοντας τις ασκήσεις που ακολουθούν, σίγουρα θα θελήσει να μάθει περισσότερα για την Ψαμάθη, το σέλας, τη μούσα, το ανάκτορο, τον Γκαγκάριν. Επομένως, θα εμπλουτίσει ακόμα περισσότερο τόσο το λεξιλόγιό του όσο και τις γνώσεις του. Και όσο θα γυρνά τις σελίδες του βιβλίου, άλλο τόσο θα ανεβαίνει κι ο βαθμός δυσκολίας των κειμένων, θα αυξάνονται οι απαιτήσεις. Αυτό το κρεσέντο όμως γίνεται με έξυπνο και μεθοδικό τρόπο που δεν τρομάζει το παιδί, αντιθέτως. Το Αλφαβητάρι είναι ένα ευχάριστο παιχνίδι μα και ένα «μεγάλο σχολειό», όπως υποστήριζε κι ο αείμνηστος Νίκος Γκάτσος.

 Η Αλφαβήτα για εφήβους

Εξίσου μεγάλο σχολειό είναι και η Αλφαβήτα για εφήβους της πολυβραβευμένης, δασκάλας θεατρικής αγωγής, Μάγιας Δεληβοριά. Το μυθιστόρημά της είναι βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό της έργο που τιμήθηκε με το Β’ Κρατικό Βραβείο Θεατρικού Έργου το 2008 και με εύφημη μνεία Θεατρικού Έργου το 2008 από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά. Και μόλις πριν από μερικές βδομάδες, ο Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου της απένειμε το Βραβείο Συγγραφέα για το εφηβικό μυθιστόρημά της.

Δεν είναι να απορεί κανείς γιατί απέσπασε τόσα βραβεία· αναμενόμενο μιας και σπανίως εκδίδονται τόσο ποιοτικά, αισιόδοξα και με βάθος μυθιστορήματα για εφήβους. Μυθιστορήματα που μας καλούν να κάνουμε «μια βουτιά στη θάλασσα της ψυχής μας. Να βγάλουμε ό,τι είναι μυστικά κρυμμένο, να λυτρωθούμε, να ησυχάσουμε. Να σπάσουμε τον όρκο σιωπής και να μιλήσουμε για όλα. Να ξεμπερδέψουμε το κουβάρι της εφηβείας από το άλφα μέχρι το ωμέγα».

Το σκεπτικό της Δεληβοριά ήταν, μέσω της αλφαβήτα, να δώσει το λόγο στους έφηβους μαθητές της και πατώντας πάνω στους προβληματισμούς τους, που κρύβονται πίσω από διαχρονικές λέξεις-κλειδιά (όπως βαρεμάρα, γονείς, έρωτας, θάνατος, μοναξιά, όνειρα, σεξ, φιλία κτλ.), να προσπαθήσει να λειάνει τις πιο άγριες πλευρές των ευαίσθητων χορδών τους. Και το κατάφερε. Μέσα από τη σοβαρότητά του, το μυθιστόρημά της προσεγγίζει τη ζωή, την ψυχολογία του έφηβου με πολλές δόσεις χιούμορ. Μέσα από τα 25 κείμενα της Αλφαβήτα, ο έφηβος παύει να νιώθει δακτυλοδεικτούμενος. Παύει να νιώθει παρείσακτος· απελευθερώνεται. Νιώθει ότι ανήκει σε μια ομάδα ανθρώπων που κι εκείνοι πολεμάνε με τους δαίμονές τους. Δεν είναι μόνος.

Η Αλφαβήτα για εφήβους περνά τα μηνύματα της με το γάντι. Με έναν εκλεπτυσμένο τρόπο, με μια ανθρώπινη γλώσσα που έχει απήχηση σε όλους τους νέους. Δίνει στον έφηβο την ευκαιρία να μοιραστεί τα μυστικά του δια μέσου της δασκάλας του της θεατρικής αγωγής και να αντιμετωπίσει την πραγματικότητά του με άλλο μάτι. Το γεγονός μάλιστα ότι η Δεληβοριά αφήνει τον έφηβο να εκφραστεί χωρίς παρωπίδες, είναι μια μέθοδος πολύ αποδοτική όσον αφορά στην κατανόηση και προσέγγιση των παιδιών από τους ενήλικες και κυρίως τους γονείς.  Δεν είναι τυχαίος άλλωστε ο υπότιτλος του μυθιστορήματος, «για εφήβους και όχι μόνο». Αυτή η διευκρινιστική λεπτομέρεια , μόνο λεπτομέρεια δεν μπορεί να θεωρηθεί. Είναι μια πρόσκληση για τους γονείς. Μια πρόσκληση στον δύσκολο κόσμο της εφηβείας. Το βιβλίο είναι ναι μεν ένα ντοκουμέντο για το πώς νιώθουν οι έφηβοι αλλά και μια παραδοχή για το πόσο ανάγκη έχουν εν τέλει τους γεννήτορές τους. Για το πόσο επιθυμούν να έρθουν λίγο πιο κοντά τους, να τους βοηθήσουν χωρίς επικρίσεις και φωνές, να σταθούν δίπλα τους όταν τους έχουν ανάγκη, να ανακαλύψουν τι κρύβεται πίσω από την πανοπλία του παιδιού τους και να χτιστεί μια ουσιαστική σχέση μεταξύ τους. Μια σχέση που θα στεφθεί με δάφνες χάρις σε ένα μυθιστόρημα που όντως λυτρώνει, όντως ξεμπερδεύει το κουβάρι της εφηβείας γιατί Η Αλφαβήτα για εφήβους της Δεληβοριά είναι ένας φόρος τιμής όχι μόνο στον έφηβο, αλλά και στον Άνθρωπο.

Στοιχεία βιβλίων:

Το Αλφαβητάρι της Ουρανίας Τουτουντζή (εκδόσεις Διόπτρα, 2013)

Η Αλφαβήτα της εφηβείας της Μάγιας Δεληβοριά, εικονογράφηση του Μπάυρον Καλομαμά (εκδόσεις Κέδρος, 2012)

 

ALFAVITARI_DIOPTRAH_ALFABHTA_THS_EYTYXIAS

 

Προηγούμενο άρθροΗ ποίηση στην πρώτη γραμμή
Επόμενο άρθροΛύθηκε η απεργία των εργαζομένων στο ΕΚΕΒΙ

1 ΣΧΟΛΙΟ

  1. […] Δεν είναι να απορεί κανείς γιατί απέσπασε τόσα βραβεία· αναμενόμενο μιας και σπανίως εκδίδονται τόσο ποιοτικά, αισιόδοξα και με βάθος μυθιστορήματα για εφήβους. Μυθιστορήματα που μας καλούν να κάνουμε «μια βουτιά στη θάλασσα της ψυχής μας. Να βγάλουμε ό,τι είναι μυστικά κρυμμένο, να λυτρωθούμε, να ησυχάσουμε. Να σπάσουμε τον όρκο σιωπής και να μιλήσουμε για όλα. Να ξεμπερδέψουμε το κουβάρι της εφηβείας από το άλφα μέχρι το ωμέγα». Βίκυ Βασιλάτου – Σαρρή, Ο αναγνώστης, 01/05/13 […]

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ