της Μαρίζας Ντεκάστρο.
Στην Όξινη βροχή, της Μαρίας Πάουελ, όλα διαδραματίζονται κατά τη διάρκεια μιας περιόδου κατακλυσμιαίων βροχοπτώσεων οι οποίες διαλύουν τα πάντα: τον πολεοδομικό ιστό- δρόμοι και σπίτια πλημμυρίζουν, ολόκληρες συνοικίες βουλιάζουν στη λάσπη- και τον κοινωνικό, επίσης. Μέσα σ’ αυτό το δυστοπικό περιβάλλον, τα πρόσωπα του μυθιστορήματος, ανίσχυρα μπροστά στα καιρικά φαινόμενα, αντιδρούν με άλογο τρόπο παρακάμπτοντας ό, τι, μέχρι εκείνη τη στιγμή, οριζόταν από τις ηθικές επιταγές της κοινωνίας.
Σ’ ένα ανάλογο δυστοπικό περιβάλλον, αυτό του απίστευτου καύσωνα και μιας ξηρασίας που αποχαυνώνει και δημιουργεί συγκρούσεις, δρουν οι ήρωες της Ελένης Κατσαμά στο Γορίλλας στο φεγγάρι.
Η Μαρία, κόρη της Ιωάννας Παλμύρα -για την Μαρία ήταν ένας γρίφος τούτη η μητέρα-, ζει και δεν ζει στον κόσμο μας. Μοναχική, παράξενη, με μαλλιά κομμένα αγορίστικα ως εκδίκηση της Ιωάννας για την πυρκαγιά που έβαλε το κορίτσι στο σπίτι της, ατίθαση κι επίμονη, μ’ έναν πατέρα άφαντο και μυστηριωδώς εξαφανισμένο, με βαρύ πρόβλημα στα μάτια, βλέπει τον κόσμο διαθλασμένο. Και θέλει να ξεμπερδέψει τα μυστήρια της ζωής της και της κοινωνίας που διαλύεται από το αφύσικο κύμα της ζέστης. Πάει να δουλέψει στους αρχαιολόγους, προσπαθεί να πουλήσει τις παιδικές της συλλογές σ’ ένα αγόρι που εμφανίζεται από το πουθενά, βοηθά στα νυχτέρια προετοιμασίας και αποστολής πακέτων σε φυλακισμένους- ημέρες φιλανθρωπίας τα ονομάζουν στο χωριό οι κυρίες Σαλτιμπάκη-, πιάνει σχέσεις με έναν απ’ αυτούς- το κλειδί που ξεκλειδώνει τα οικογενειακά μυστικά, ζει παραισθήσεις με τα άγρια ζώα που αποδρούν διψασμένα από τη ζούγκλα του μυαλού της και με την Τζουν, την τίγρη του κάδρου στο δωμάτιό της.
Αν θέλαμε να ψυχογραφήσουμε την Μαρία, θα λέγαμε ότι είναι μια αλλοπαρμένη, μια μάγισσα, ίσως η τρελή του χωριού σαν κι αυτές που υπάρχουν από πάντα και παντού στις μικρές τοπικές κοινωνίες. Γύρω από τη Μαρία πολλοί και διάφοροι ενορχηστρώνουν τις περιπλανήσεις της, τις αληθινές και του μυαλού: Τύποι στερεοτυπικοί σαν τον πρόστυχο πολιτευτή και τη γυναίκα του, φαντασιόπληκτοι αλλά και πονηροί και ανέμελοι σαν τους φίλους του εξαφανισμένου πατέρα, η στιβαρή γιαγιά, μητριαρχική φιγούρα εξουσίας που εμφανίζεται απρόσμενα, οι εξαδέλφες Σάντυ και Καλλιόπη που αλληλομισιούνται και πιστοποιούν τυπικές ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, οι αρχαιολόγοι, οι ανασκαφές και τα ευρήματα ως αναφορά στην επικοινωνιακή εκμετάλλευσή τους από τους τοπικούς παράγοντες, οι παράξενοι θαμώνες του καφενείου Μαρτινίκη, ο δραπέτης Ανδρέας στο παρατημένο τροχόσπιτο, ένα σύνολο ανθρώπων που κινούνται ιδιοτελώς και διασταυρώνονται κάθε στιγμή. Και τι ρόλο παίζει ο γορίλλας, ο κουρδιστός και ο άλλος, ο ζωντανός με τη μάσκα; Τελικά, τι είναι πραγματικό και τι όχι;
****
Αρκετοί συγγραφείς χρειάζονται μια βάση, κάποια πραγματικά γεγονότα, κοινωνικά ζητήματα, ακόμη και την ίδια την Ιστορία του κόσμου ως έναυσμα για να ακουμπήσουν τη φαντασία τους. Στη συνέχεια, ανάλογα με την προσωπική τους αντίληψη της πραγματικότητας, τα μεταπλάθουν λογοτεχνικά και με τον τρόπο τους χτίζουν την πλοκή του μυθιστορήματος. Αυτό συμβαίνει στη σύγχρονη λογοτεχνία για νέους και τα αποτελέσματα είναι συνήθως εξαιρετικά. Αν αναφερθούμε ειδικά στις δυστοπίες, μπορούμε να θυμίσουμε δύο μυθιστορήματα μυθιστορήματα μεγάλης σύνθεσης του Βασίλη Παπαθεοδώρου, τα Χνώτα στο τζάμι (εκδ. Κέδρος) και Οι άρχοντες των σκουπιδιών (εκδ. Καστανιώτη), όπως επίσης και το Ύαινες (εκδ. Πατάκη) του Φίλιππου Μανδηλαρά.
Η Ελένη Κατσαμά στο βραβευμένο Κοσμοδρόμιο (2012, βραβεία Κρατικό και ΔΙΑΒΑΖΩ) είχε ως αφετηρία τη ζωή των παιδιών και των εφήβων σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη.
Στο Γορίλλας στο φεγγάρι είναι η ίδια της ευαισθησία προς τα κοινωνικά συμβάντα που την οδηγεί. Ό, τι αντιλαμβάνεται, βλέπει και ακούει γύρω της στην Ελλάδα του χάους με το κοινωνικό μπέρδεμα που έχει δημιουργηθεί εξαιτίας της κρίσης, της οικονομικής και των αξιών, και μαζί με τις αποσιωπημένες καταστάσεις, τις οποίες όλοι γνωρίζουν, ιδιαίτερα στις κλειστές κοινωνίες, αλλά ποτέ δεν τις συζητούν, όλα πλέκονται σ’ ένα πυκνό μυθιστόρημα πλούσιας μυθοπλασίας για νεαρούς ενήλικες, που αγγίζει τον μαγικό ρεαλισμό σε περιβάλλον ελληνικής δυστοπίας.
INFO: Ελένη Κατσαμά
Γορίλλας στο φεγγάρι
Εκδ. Πατάκη
