της Χρυσούλας Γούναρη.
“Το Πιο Μεγάλο Βιβλίο για τις Οικογένειες” (απόδοση: Αντώνης Παπαθεοδούλου – Ίκαρος, 2016) θα μπορούσε να λέγεται και το Μεγάλο Λεξικό των Οικογενειών μιας και στις σελίδες του η αγγλίδα Mary Hoffman έχει συγκεντρώσει όλες τις διαφορετικές συνθέσεις μιας οικογένειας που μπορεί να συναντήσει κανείς σήμερα. Και όχι μόνον αυτό.
“Μια φορά κι έναν καιρό, οι περισσότερες οικογένειες στα βιβλία έμοιαζαν κάπως έτσι – ” ξεκινά η αφήγηση στις δύο πρώτες σελίδες του βιβλίου όπου απεικονίζονται ένας μπαμπάς και μία μαμά με εξοπλισμό κηπουρικής, ένα μικρό αγόρι που κρατά μια μπάλα, ένα μικρό κορίτσι με μια κούκλα στα χέρια, ένας σκύλος και μία γάτα. Στο φόντο, μία διώροφη μονοκατοικία με κήπο που περιστοιχίζεται από ξύλινο φράχτη. Στη συνέχεια, όμως, η συγγραφέας ασχολείται με την πραγματική ζωή και όχι με έναν υποθετικό, φανταστικό, κόσμο και παρουσιάζει όλες τις εθνικότητες στην “οικογενειακή μορφή” τους που δεν είναι, φυσικά, μόνο μία. Έτσι, εκτός από τις πολύ γνωστές σε μας στην Ελλάδα οικογένειες με γιαγιά και παππού, βλέπουμε τις μονογονεϊκές οικογένειες, τις οικογένειες με δύο μαμάδες ή δύο μπαμπάδες κι εκείνες με θετούς γονείς.
Το βιβλίο ωστόσο δεν είναι σοβαρό ή αυστηρό όσο ένα λεξικό και δεν έχει εκτενή κείμενα. Καθώς απευθύνεται σε παιδιά έως και 7 χρονών, κυριαρχούν οι εικόνες που εμπλουτίζουν κυριολεκτικά τις προτάσεις – τα πληθωρικά σκίτσα της Ros Asquith είναι παιγνιώδη και με το πνευματώδες χιούμορ τους δίνουν όχι μόνο ανάλαφρο τόνο στην ανάγνωση αλλά και, κυρίως αυτό, ερεθίσματα για όλα όσα πρέπει να συζητηθούν για το βασικό ετούτο κύτταρο της κοινωνίας – ο διαφορετικός τρόπος διαβίωσης της κάθε οικογένειας, οι διαφορετικές επιλογές του κάθε ανθρώπου, το διαφορετικό εν γένει με πολλές από τις αποχρώσεις του.
Η συγγραφέας δεν παραθέτει μόνο τους διάφορους τύπους συμβίωσης αλλά μιλά και για τα πράγματα που τις αφορούν – τις κατοικίες τους, την εκπαίδευση των παιδιών, τους τόπους και τους τρόπους εργασίας του κάθε γονιού· τις διακοπές, την διατροφή και την ένδυση, τα κατοικίδια, τα χόμπι και τις γιορτές της κάθε οικογένειας. Δεν περιορίζεται στην εξωτερική περιγραφή κάθε οικογένειας αλλά προχωρά και στα συναισθήματα που εκφράζονται και τον τρόπο που αυτό γίνεται σε κάθε μία από αυτές – θυμωμένες, χαρούμενες, λυπημένες, ευδιάθετες, αγχωμένες ή χαλαρές οικογένειες όπου μπορεί όλοι να μοιράζονται τα συναισθήματά τους ή άλλες όπου ο καθένας προτιμά να κρατά το πώς νιώθει για τον εαυτό του. Και όπως θα περίμενε κανείς από μία έμπειρη και βραβευμένη συγγραφέα, η Χόφμαν παραθέτει κάθε μικρή ή μεγάλη λεπτομέρεια των ανθρώπων και των οικογενειών δίχως να εκφράζει κάποια παραξενιά, να κρίνει, ή να απορρίπτει τεχνηέντως.
Πολλά θέματα, θα σκεφτείτε, και είναι αλήθεια. Δεν είναι όμως περισσότερα από τις ερωτήσεις που έχει καθημερινά ένα παιδί που ζει και κυκλοφορεί σε μια σύγχρονη πόλη η οποία δεν θυμίζει σε τίποτα την ανθρωπογεωγραφία προηγούμενων δεκαετιών. Η συγγραφέας έχει συγκεντρώσει τους τύπους και τις βασικές παραμέτρους μιας οικογένειας στις μεγάλου μεγέθους σελίδες του βιβλίου με τρόπο που βοηθά και τους ενήλικες συν-αναγνώστες του – το κάθε θέμα αναπτύσσεται σε δύο αντικριστές σελίδες με ένα σύντομο κείμενο ενώ περιμετρικά των σελίδων υπάρχουν πολλά σχετικά με το θέμα αντικείμενα, που είναι οικεία στο κάθε παιδί και βοηθούν να επεκταθεί η συζήτηση. Ίσως θα έπρεπε να υπάρχουν περισσότερες λέξεις και προτάσεις στα κείμενα καθώς τα παιδιά τις χρειάζονται για να περιγράψουν τις σκέψεις τους και να πουν αυτό που θέλουν. Ακόμη όμως και δίχως αυτές, ακόμη κι αν ένας γονιός δεν μπορεί να μιλήσει για την πολυπλοκότητα και τον πλουραλισμό μιας οικογένειας, μαζί και της κοινωνίας, το βιβλίο “δουλεύει” μόνο του –επιβεβαιώνει τις σιωπηλές πολλές φορές παρατηρήσεις των παιδιών και δικαιώνει με εύληπτο τρόπο την κανονικότητα του διαφορετικού που αισθάνονται αυθόρμητα.”
Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, η Χόφμαν καλεί τους μικρούς αναγνώστες να σκεφτούν και να σχεδιάσουν το δικό τους γενεαλογικό δέντρο – μία βιωματική άσκηση που εξοικειώνει τα παιδιά με την πραγματικότητα και την ιδιοτυπία της δικής τους οικογένειας. Υπάρχει επίσης κι ένα παιχνίδι παρατηρητικότητας, σε όλες τις σελίδες του βιβλίου όμως, που μετατρέπει την ανάγνωση σε παιχνίδι. Σε περιπέτεια, καλύτερα, γιατί τα σκίτσα με τις τρέλες τους σε παραπλανούν.
Διασκεδαστικό, εκπαιδευτικό, αισιόδοξο, ρεαλιστικό· ένα βιβλίο που παρουσιάζει την ποικιλομορφία του κόσμου μας χωρίς να προσηλυτίζει.
Θαυμάσιο.
INFO: Mary Hoffman, Το Πιο Μεγάλο Βιβλίο για τις Οικογένειες, Εικ. Ros Asquith, Aπόδ. Αντώνης Παπαθεοδούλου, Ίκαρος, 2016
Οργή….