του Γιάννη Ν. Μπασκόζου
Emile Gaboriau, Υπόθεση Λερούζ, μτφρ: Ωρίων Αρκομάνης, Τιτίτα Δημητρούλια,, Gutenber- Aldina
Ο πατέρας του γαλλικού αστυνομικού μυθιστορήματος Εμίλ Γκαμποριό έγραψε την «Υπόθεση Λερούζ», ένα μυθιστόρημα αντάξιο της μεγάλης γαλλικής συγγραφικής σχολής. Η «Υπόθεση Λερούζ», μπορεί να θεωρείται προπάτορας του ευρωπαϊκού αστυνομικού μυθιστορήματος αλλά είναι κάτι πολύ περισσότερο, θα έλεγα ότι είναι ένα μίγμα Βίκτωρος Ούγκώ στις ρεαλιστικές περιγραφές, Μπαλζάκ στις κοινωνιολογικές παρατηρήσεις και μελό περιπέτεια τύπου Αλέξανδρου Δουμά.
Η ιστορία θυμίζει λίγο το ύφος των αστυνομικών ιστοριών της Αγκάθα Κρίστι και του Κόναν Ντόυλ καθώς πρωταγωνιστεί ένας συνταξιούχος περίεργος αστυνομικός, ο περίφημος μπάρμπα- Ταμπαρέ (επονομαζόμενος και «Ξεδιαλύνεις»), ο οποίος χώνεται ανάμεσα στον αστυνομικό Ζεβρόλ και τον ανακριτή Νταμπιρόν αναζητώντας με περίπλοκες συνδυασμένες σκέψεις τον πραγματικό ένοχο της δολοφονίας της χήρας Λερούζ. Ο μπάρμπα Ταμπαρέ θα ανακαλύψει ότι πίσω από αυτή την απλή δολοφονία υπάρχει μια ανταλλαγή παιδιών μεταξύ ενός αριστοκράτη και μιας φτωχής, ενώ οι έρωτες των δύο αυτών παιδιών, ενηλίκων πια, θα παίξουν σημαίνοντα ρόλο στην εξέλιξη της αφήγησης. Ο ανακριτής Νταμπιρόν είναι ο εκπρόσωπος μιας νέα εξουσίας, της δικαστικής, που απολαμβάνει πλέον την ανεξαρτησία της από τον Βασιλιά και την αριστοκρατία. Στην «Υπόθεση Λερούζ» εμφανίζεται για πρώτη φορά στο πρόσωπο του μπάρμπα- Ταμπαρέ ο ανεξάρτητος ντετέκτιβ, πρόδρομος των ντετέκτιβ όλων των επόμενων αστυνομικών ιστοριών, έως τις ημέρες μας. Όχι τυχαία ενέπνευσε τον Άρθουρ Κόναν Ντόυλ για τη δημιουργία του Σέρλοκ Χολμς και αργότερα τον Μωρίς Λεμπλάνκ για τον δικό του ήρωα Αρσέν Λουπέν.
Παράλληλα ο Γκαμποριό θα βρει ευκαιρία να παρουσιάσει το κοινωνικό φόντο της εποχής. Η αριστοκρατία έχει αποσυρθεί (την έχουν αποσύρει οι προηγούμενες επαναστάσεις βιαίως) από το προσκήνιο και η νέα τάξη ανέρχεται διαμορφώνοντας τους θεσμούς της, την αστυνομία, την δικαιοσύνη, την ελεύθερη αγορά, το χρηματιστήριο. Η αριστοκρατία που στηρίζεται στη μεγάλη ιδιοκτησία αναγκάζεται να πουλάει τμήματά της αγροτικής γης που κατέχει, ενώ οι ανερχόμενοι αστοί- πλούσιοι τοποθετούν τα χρήματά τους στο χρηματιστήριο και στις τότε φούσκες. Έντονο είναι επίσης το αντιθρησκευτικό και αντι- παπικό αίσθημα, κυρίαρχο της εποχής. Ο Γκαμποριό είναι πολύ δηκτικός (με έναν μειλίχιο, ευγενικό τρόπο) όταν κατεδαφίζει τις παλιές ιδέες από τις οποίες εμφορούνται οι ήρωες του. Οι ελεύθερες ερωτικές σχέσεις, η έννοια του γάμου δέχονται ισχυρά πλήγματα. Η ατομική προσωπικότητα απελευθερώνεται, η έννοια της καριέρας σε ένα επάγγελμα, η αυτοδιάθεση του ατόμου πρωταγωνιστούν.
Η «Υπόθεση Λερούζ» διαθέτει παρά τις 552 σελίδες του μια ρέουσα αφήγηση, υποστηριζόμενη από την πολύ καλή μετάφραση των Τιτίκας Δημητρούλια και Ωρίωνα Αρκομάνη και από τις συνεχείς εναλλαγές και ανατροπές στην εξέλιξη της ιστορίας.
Τζων Λε Καρέ, Η κληρονομιά των κατασκόπων, μτφρ: Βεατρίκη Κάντζολα – Σαμπατάκου, Bell- Χάρλενικ Ελλάς, 2018
Ο Τζων Λε Καρέ είναι μεγάλος παραμυθάς αστυνομικών ιστοριών και το αποδεικνύει άλλη μια φορά στο τελευταίο του βιβλίο. Σαν μεταχειρισμένο σακάκι, παίρνει την μεγάλη του παλιά επιτυχία, Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο, την αναποδογυρίζει το μέσα έξω και φτιάχνει μια καινούργια, εξίσου ενδιαφέρουσα, γεμάτη σασπένς και σύγχρονο μυστήριο. Η αγγλική μυστική υπηρεσία πληροφοριών ανακινεί την παλιά ιστορία του Άλεκ Λίμας, του πρωταγωνιστή του βιβλίο Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο, ο οποίος σκοτώθηκε προσπαθώντας να δραπετεύσει από το Ανατολικό Βερολίνο, θέλοντας να βοηθήσει την ανατολικογερμανίδα με τον κωδικό Τουλίπα να δραπετεύσει στη δύση. Η εν λόγω κατάσκοπος Τουλίπα δολοφονήθηκε με ανεξήγητο τρόπο, μόλις πάτησε το πόδι της στην Γαλλία. Ο γιος του Λίμα και η κόρη της Τουλίπας απειλούνε με δημοσιοποιήσεις και εκβιάζουν ζητώντας χρήματα από τις αγγλικές αρχές. Είναι η εποχή που όλα βγαίνουν στο φως. Ο μόνος που γνωρίζει τι είχε γίνει τότε είναι ο Πίτερ Γκουίλαμ, αφοσιωμένος συνάδελφος και μαθητής του Τζορτζ Σμάιλι, ο οποίος εδώ και χρόνια έχει αποσυρθεί στο οικογενειακό του αγρόκτημα στη νότια ακτή της Βρετάνης. Ο Λε Καρέ με ένα συνεχές φλας μπακ διηγείται την μυστηριώδη ιστορία του Αλεκ Λίμας και τις σκοτεινές πτυχές της που μόνον ο Γκουίλαμ και ο φίλος του Σμάιλυ γνώριζαν. Ο αναγνώστης βυθίζεται στην εποχή του ψυχρού πολέμου ενώ παράλληλα διατηρεί την επαφή του με την συγχρονία, καθώς τα πάντα διακυβεύονται στο σήμερα. Υποδειγματικό κατασκοπικό μυθιστόρημα, ο Λε Καρέ αποδεικνύει ότι το είδος δεν πέθανε κι ας έπεσαν τα τείχη.
